Mummificeren schildpadden

Het mummificeren van schildpadden met behulp van formaline

                                                                                                   Tekst en foto's Jelle Hofstra

Inleiding


Met dit artikel hoop ik vooral die schildpaddenhouders tegemoet te komen die geconfronteerd worden met het sterven van een van hun dieren en die daar nauwelijks afstand van kunnen doen. Op Internet wemelt het dan ook van vragen hoe een dier te prepareren, wat sterk water is, hoe het te maken. Door deze onwetendheid wordt in de meeste gevallen dan maar overgegaan op maceratie. Macereren is het object te laten rotten in water, waardoor de zachte delen worden los gemaakt en verwijderd. Het gaat dan meestal om het behoud van het schild. De door dit proces uiteengevallen stukken van het benen schild kunnen na droging worden gelijmd met een velpon-achtige lijm, evenals de losgelaten hoornschilden.

Meer mogelijkheden


Er zijn echter meer mogelijkheden. Het dier kan op 'sterk water' worden gezet, maar kan ook worden gemummificeerd. Sterk water is een verouderde term en er kunnen twee vloeistoffen mee bedoeld worden. Ten eerste een waterige oplossing van ethylalcohol (ethanol), oftewel alcohol, van ongeveer 70% en ten tweede een oplossing van het gas formaldehyde in water, formaline genaamd. Ook kan voor dit doel brandspiritus worden gebruikt om te conserveren, alleen is de blauwe kleur vaak storend. Wordt formaline van 37% gebruikt, dan is 4% formaline genoeg. Dat is ongeveer 9 delen water op 1 deel formaline. Formaline heeft als nadeel dat het object kan verkleuren. Wij gaan ons hier bezig houden met mummificeren. Onder mummificeren verstaat men het droog conserveren met behulp van sterke formaline. In dit geval blijft de schildpad in zijn geheel bewaard.

Voor het behoud van het schild kan maceratie volstaan . . .

Formaline


Een oplossing van 37% formaldehyde in water wordt formaline of formol genoemd. Formaldehyde is giftig en kan de slijmvliezen van ogen, neus en keel irriteren. Er kan ook hoofdpijn en huidirritatie optreden. Er wordt zelfs vermoed dat het carcinogeen is. Bij voorzichtig werken hoeft deze opsomming de preparateur echter niet af te schrikken. Werk op een luchtige plaats en het liefst buiten. Werk voorzichtig. Eventueel kan een stofbril worden opgezet en een mondkapje worden gebruikt. Gebruik plastic handschoenen, want formaline looit eveneens de vingers. Formaline is o.a. verkrijgbaar bij de drogist en Welkoop. Op internet wordt formaline aangeboden rond 10 euro per liter. U kunt hier jaren mee vooruit.

Het object is klaar om op een luchtige plek te drogen . . .
Gemummificeerde Testudo hermanni. Gemummificeerd in 1970 en nog steeds intact . . .

Inwendige organen bereiken


Leg de schildpad nu op de rug en spuit de 'borstholte' langs weerszijden van de hals in met flink wat formaline, zodat ook de inwendige organen worden bereikt. Oefen geen druk uit op de spuit als er weerstand wordt ondervonden, omdat anders de formaline terzijde van de aanhechtingsplaats van de naald krachtig wegspuit en ogen of het gelaat kan treffen. Trek de naald terug en probeer het opnieuw. Ook de staart en de poten worden nu geïnjecteerd en tevens de 'buikholte' aan weerszijden van de achterpoten. Druk watten rondom de poten tussen het schild en zet ze in de goede stand. Alle poten moeten even hoog zijn, anders staat de schildpad straks scheef. Plaats eveneens watten rondom de kop. Ook kunt u het dier direct in een goede stand voorlopig op een plankje zetten. Verstandig is het om de poten hierop vast te zetten met een klein spijkertje, dat na droging weer verwijderd wordt. U bent er dan zeker van dat het dier op alle vier de poten staat. Wilt u dat de schildpad straks iets hoger op de poten staat, plaats dan een plankje van ongeveer een centimeter dik onder het buikschild, waarna de poten worden vastgezet. De formaline werkt nu erg snel en sterk in op de eiwitten van het object. Zet het preparaat op een luchtige plaats, om het teveel en niet gebonden formaline te laten verdampen. Uiteindelijk zal uw schildpad geheel reukloos worden. Een schildpad op deze wijze geprepareerd gaat jaren mee. Ik heb dieren staan die inmiddels bijna 50 jaar oud zijn.

Literatuur:


Dr. Georg Stehli. Verzamelen en prepareren van dieren.
 N.V. W. J. THIEME & CIE - ZUTPHEN

Jelle 01.09.2021 15:26

Geen idee Karst . . .

K Landman 01.09.2021 15:01

Hoi Jelle,

In plaats van formol, kan het ook met ethanol 97% geïnjecteerd worden?
Groeten Karst.

Jelle 21.04.2021 20:06

Gerben het drogen duurt maanden, afhankelijk van de grootte . . .

Gerben Rovers 22.04.2021 12:15

Oké, Thanks. Ik heb een proefexemplaar ingespoten. Ben benieuwd.

Gerben Rovers 06.04.2021 10:06

Thanks, wilde even weten of je er wel andere oogjes in zet.

Gerben Rovers 21.04.2021 18:39

Nog even een ander vraagje: Hoe lang duurt het drogen ongeveer?

Gerben Rovers 06.04.2021 07:45

Hi Jelle,
Bedankt voor deze mooie methode. 1 vraagje: hoe doe jij de ogen?
grt Gerben

Jelle 06.04.2021 07:57

Voor de ogen gebruik ik imitatie parels Gerben . . .

henk 21.01.2021 07:22

Jelle, bij ons op school staan al 40 jaar dieren op sterk water. deze wil ik opnieuw laten doen omdat niet alles luchtdicht is afgesloten. waar kan dit?

Jelle Hofstra 21.01.2021 08:05

Dag Henk,
als ze in potten zitten met schroefdeksel zou ik het in nieuwe potten stoppen. Voor potten met glazen deksel heb ik eigenlijk zo gauw geen oplossing.

Eva 20.11.2020 23:44

Beste, bedankt voor de werkwijze!
Enkel vroeg ik me nog af of u het schild nadien nog bewerkt met vernis? En wat u doet met loshangende schilfers?

Jelle Hofstra 21.11.2020 13:51

Dag Eva,
nee ze worden niet gevernist. Loszittende schilden worden vastgeplakt met velpon.
Groet Jelle

Nieuwe reacties

01.09 | 15:26

Geen idee Karst . . .

01.09 | 15:01

Hoi Jelle,

In plaats van formol, kan het ook met ethanol 97% geïnjecteerd worden?
Groeten Karst.

14.08 | 06:41

Bedankt voor de melding Henk . . . erg jammer . . .

13.08 | 16:12

Dag Jelle,
Ik vond vanmiddag een dode adder op de butewei. Ongeveer 100 m van de kruising met de ald hearrewei en dan richting terwispel.
Vr gr
Henk pots gorre