Mummificeren schildpadden

                                                                                                   Tekst en foto's Jelle Hofstra

Inleiding

Met dit artikel hoop ik vooral die schildpaddenhouders tegemoet te komen die geconfronteerd worden met het sterven van een van hun dieren en die daar nauwelijks afstand van kunnen doen. Op Internet wemelt het dan ook van vragen hoe een dier te prepareren, wat sterk water is, hoe het te maken. Door deze onwetendheid wordt in de meeste gevallen dan maar overgegaan op maceratie. Macereren is het object te laten rotten in water, waardoor de zachte delen worden los gemaakt en verwijderd. Het gaat dan meestal om het behoud van het schild. De door dit proces uiteengevallen stukken van het benen schild kunnen na droging worden gelijmd met een velpon-achtige lijm, evenals de losgelaten hoornschilden.

Meer mogelijkheden

Er zijn echter meer mogelijkheden. Het dier kan op 'sterk water' worden gezet, maar kan ook worden gemummificeerd. Sterk water is een verouderde term en er kunnen twee vloeistoffen mee bedoeld worden. Ten eerste een waterige oplossing van ethylalcohol (ethanol), oftewel alcohol, van ongeveer 70% en ten tweede een oplossing van het gas formaldehyde in water, formaline genaamd. Ook kan voor dit doel brandspiritus worden gebruikt om te conserveren, alleen is de blauwe kleur vaak storend. Wordt formaline van 37% gebruikt, dan is 4% formaline genoeg. Dat is ongeveer 9 delen water op 1 deel formaline. Formaline heeft als nadeel dat het object kan verkleuren. Wij gaan ons hier bezig houden met mummificeren. Onder mummificeren verstaat men het droog conserveren met behulp van sterke formaline. In dit geval blijft de schildpad in zijn geheel bewaard.

Formaline

Een oplossing van 37% formaldehyde in water wordt formaline of formol genoemd. Formaldehyde is giftig en kan de slijmvliezen van ogen, neus en keel irriteren. Er kan ook hoofdpijn en huidirritatie optreden. Er wordt zelfs vermoed dat het carcinogeen is. Bij voorzichtig werken hoeft deze opsomming de preparateur echter niet af te schrikken. Werk op een luchtige plaats en het liefst buiten. Werk voorzichtig. Eventueel kan een stofbril worden opgezet en een mondkapje worden gebruikt. Gebruik plastic handschoenen, want formaline looit eveneens de vingers. Formaline is o.a. verkrijgbaar bij de drogist en Welkoop. Op internet wordt formaline aangeboden rond 10 euro per liter. U kunt hier jaren mee vooruit.

Inwendige organen bereiken

Leg de schildpad nu op de rug en spuit de 'borstholte' langs weerszijden van de hals in met flink wat formaline, zodat ook de inwendige organen worden bereikt. Oefen geen druk uit op de spuit als er weerstand wordt ondervonden, omdat anders de formaline terzijde van de aanhechtingsplaats van de naald krachtig wegspuit en ogen of het gelaat kan treffen. Trek de naald terug en probeer het opnieuw. Ook de staart en de poten worden nu geïnjecteerd en tevens de 'buikholte' aan weerszijden van de achterpoten. Druk watten rondom de poten tussen het schild en zet ze in de goede stand. Alle poten moeten even hoog zijn, anders staat de schildpad straks scheef. Plaats eveneens watten rondom de kop. Ook kunt u het dier direct in een goede stand voorlopig op een plankje zetten. Verstandig is het om de poten hierop vast te zetten met een klein spijkertje, dat na droging weer verwijderd wordt. U bent er dan zeker van dat het dier op alle vier de poten staat. Wilt u dat de schildpad straks iets hoger op de poten staat, plaats dan een plankje van ongeveer een centimeter dik onder het buikschild, waarna de poten worden vastgezet. De formaline werkt nu erg snel en sterk in op de eiwitten van het object. Zet het preparaat op een luchtige plaats, om het teveel en niet gebonden formaline te laten verdampen. Uiteindelijk zal uw schildpad geheel reukloos worden. Een schildpad op deze wijze geprepareerd gaat jaren mee. Ik heb dieren staan die inmiddels bijna 50 jaar oud zijn.

Literatuur:

Dr. Georg Stehli. Verzamelen en prepareren van dieren.
 N.V. W. J. THIEME & CIE - ZUTPHEN