Mishandelde ringslang terug in de natuur

                                                                                                     Tekst en foto's Jelle Hofstra

Melding

Op 8 oktober 2015 kreeg ik een melding dat er een slang was gevonden achter een huis in de bebouwde kom van Gorredijk. De eerste gedachte die bij mij opkwam was dat het wel om een ontsnapte exoot zou gaan. Het bleek echter een Ringslang te zijn. Hoe het dier daar verzeild is geraakt is een raadsel. Ringslangen vertonen vaak zwerfgedrag en kunnen op grote afstanden van hun oorspronkelijke leefgebied gevonden worden. De dichtstbijzijnde plek waar hier ringslangen worden gevonden is de 'Koufinne' wat tegen de Lippenhuisterheide aan ligt. Hemelsbreed toch wel ruim twee km bij de plek vandaan waar deze slang werd gevonden.

In emmer geschept

Toen ik bij het betreffende huis arriveerde stond een gezelschap mij al op te wachten. Op mijn vraag waar het dier lag, wees men op een emmer. Toen ik hen vroeg of ze het hadden aangedurfd de slang beet te pakken, werd nonchalant geantwoord: o, jawel hoor, opgeschept en in de emmer gebracht. Het bleek om een goed doorvoede, vrouwelijke ringslang te gaan – waarvan de gele ring niet zo erg opvallend was – met een lengte van tegen de 90 cm. Toen ik de slang uit de emmer haalde zag ik dat het dier op enkele plekken flinke verwondingen had. In eerste instantie werd gedacht dat de slang misschien door een fietser was overreden.

Meer verwondingen

Thuisgekomen werd het dier nader bekeken. Behalve twee wonden op de rug - waarvan een met een lengte van 8 cm - had het dier bovendien ook nog een vrij diepe wond van ongeveer 4 cm lang aan de zijkant van het lichaam, tussen nek en keel. Ook kon het arme dier zijn bek niet goed sluiten waardoor het tongelen via de zijkant van de bek ging. Toen werd mij duidelijk dat het dier eerst met de schop geslagen moest zijn en daarna in de emmer geschept. Immers een gezonde ringslang laat zich niet met een schep in een emmer stoppen.

Antibioticum

Het dier werd thuis in een emmer geplaatst met een klein laagje water en verwarmd door een gloeilamp van 60 watt. De warmte bevordert de stofwisseling van het koudbloedige dier waardoor de genezing bevorderd wordt. De wonden zijn opengehouden en dagelijks behandeld met een breedspectrum antibioticum. Niet alle wonden kunnen namelijk gehecht worden, zoals wonden waarin zich veel bacteriën bevinden. Door te hechten worden  de bacterien opgesloten en kunnen ze een infectie infectie veroorzaken. Dit is het geval bij wonden die ouder dan 6 uur zijn. Wanneer het dier zo is toegetakeld en hoe lang het daar heeft gelegen was mij niet duidelijk. Bovendien had ik – gezien de verwondingen – niet verwacht dat de slang dit avontuur zou overleven.

Ontsnapt

Regelmatig werd door mij gecontroleerd of het dier inmiddels al bezweken was. Op de derde dag vond ik tot mijn verbazing de emmer leeg en na enig zoeken werd het dier in een hoek van de kamer terug gevonden. Om herhaling te voorkomen werd de slang nu in een terrarium geplaatst, eveneens onder een lamp en voorzien van water en stukken mos om zich te verschuilen. Ruim een week later ontdekte ik dat de slang zijn bek weer normaal sloot en tongelde de slang weer zoals het hoorde.

Levendig

De slang werd met de dag alerter en kwam onmiddellijk in actie als de deur van de kamer werd geopend. Bij het openen van het terrarium viel de slang fel uit zonder echter ooit te bijten. Bij het hanteren kronkelde het dier in alle bochten, om uiteindelijk de anale klieren te ledigen en de kamer zich vulde met een lucht die deed denken aan rotte eieren en knoflook. De wonden bleken voorspoedig te genezen, al is de kans groot dat de slang bij het vervellen moeilijkheden zal ondervinden.

Hoe verder

Bleef de vraag hoe het nu verder moest met de slang. Het dier is bij de wet beschermd en mag dan ook niet gehouden worden. Moest ik het dier bij mij thuis laten overwinteren of was er nog tijd om het terug te zetten in de natuur. Normaal zoeken de dieren half oktober reeds het overwinteringgebied op. De twijfel bleef. Tot ik tegen het einde van de maand oktober een melding kreeg dat er nog een zonnende Ringslang was gespot door het zachte weer. Het wachten was op een geschikte dag. En die kwam op 29 oktober. De bedoeling was het dier los te laten op de Lippenhuisterheide waar ik sinds 1990 monitoor. Er werden op de plek, die ik voor de slang had uitgekozen, op die dag waarden gemeten van 28 graden in de zon en in de luwte. Het gebied is ruig met houtopslag en regelmatig vind ik hier in het voorjaar zonnende Adders en zie ze zelfs in een muizenhol(?) verdwijnen. Op de hei wemelt het meestal van deze holen, die vooral zichtbaar worden na een heidebrand. Gelukkig bleef het vrij zachte weer voor de tijd van het jaar aanhouden. Zelfs op 1, 3 en 4 november kwamen daarna nog meldingen binnen van actieve slangen en 7 november was zelfs de warmste dag sinds de metingen.  Daarna volgden nog vele zachte dagen.

Ik heb goede hoop dat de slang in die tijd een goede plek heeft gevonden om te overwinteren en hopelijk kom ik de patiёnt nog weer eens tegen.